Ultieme rondreis door IJsland in 15 dagen (14 nachten)

Magisch, dat is wat mij betreft het juiste woord om IJsland te beschrijven. Iedere plek is echt een wonder van de natuur. Ongekend gewoon. Het is het land van pure schoonheid, ruigheid en weidsheid. Vol vulkanen, kratermeren, lavavelden, watervallen, gletsjers, meren & wildlife. Neem echt voldoende tijd om dit land te ontdekken en beleven. Tijdens deze ultieme rondreis door IJsland in 15 dagen (14 nachten), volg je IJslands beroemdste snelweg, route 1, die het hele eiland rond gaat én ga je hier en daar Off-the-beaten track

Maak je liever een kortere roadtrip door IJsland? Bekijk dan de 8 daagse route waarin je de Golden Circle en het zuiden van IJsland ontdekt.

Wil je alvast een impressie van deze reis? Klik dan hieronder voor de video impressie van deze unieke roadtrip door IJsland.

Deze reisroute bevat affiliate links. Je wordt dan doorgestuurd naar een van mijn partners om te boeken. Boek je via de link, dan ontvang ik daar een kleine vergoeding voor, zonder dat het voor jou duurder is. Ik kan je op deze manier blijven inspireren met de leukste routes, accommodaties en tips. Win-win toch? Dank je wel dus als je via de link boekt. Liefs Birgit

Dag 1 & 2; Reykjavik (2 nachten)

Mijn tips voor Reykjavik

• Reykjavik is echt een stad om te voet te ontdekken. Alles ligt op loopafstand van elkaar. Ga er dus gewoon een dag op uit en laat je verrassen door deze fijne stad.
• Start bijvoorbeeld bij de boulevard van Reykjavik en loop langs het meer naar het bijzondere kunstwerk de “Sun Voyager”. Wat zie jij in dit kunstwerk? De meningen zijn erover verdeeld.
• Loop daarna richting het indrukwekkende Harpa concertgebouw en leer over de IJslandse cultuur tijdens de voorstelling “How to become Icelandic in 60 minutes”. De voorstelling is een paar keer per week.
• Van hieruit loop je makkelijk door naar de oude haven, waar je ook allerlei leuke koffietentjes, restaurantjes en shops kunt vinden. Geniet lekker van een kop koffie of van de visspecialiteiten in een van de hippe tentjes langs het water.
• Vanuit deze havens starten ook de walvis-/ puffintochten.Het hele jaar door worden hier tours aangeboden om op zoek te gaan naar deze prachtige dieren. De kans om walvissen te spotten is echter in het zomerseizoen het grootste (van april – september). Houd er rekening mee dat een sighting nooit gegarandeerd is. De puffin watching tours zijn slechts van 1 mei tot half augustus (i.v.m. het broedseizoen). Volg je de hele ringroad het eiland rond? Dan kun je ook walvissen gaan spotten in het noorden van IJsland en papegaaiduikers vanaf de kant te spotten in Vik of Borgarfjordur Estri (als het het seizoen is).
• Houd je van hotdogs? Proef dan zeker een hotdog bij de kraam van Baejarins Beztu Pylsur. Soms moet je wel even geduld hebben, door de lange rij die er kan staan. Houd je meer van Fish & Chips? Dan moet je zeker even naar het vlakbij gelegen Reykjavik Fish Restaurant.
• Na de lunch is het tijd om te gaan shoppen in de leukste straat van Reykjavik, namelijk de Laugavegur. Overal vind je hier leuke hippe winkeltjes. Sla zeker ook wat zijstraatjes in en laat je verrassen wat je tegenkomt.
• Een paar straten verderop ligt op een plein de bijzondere Hallgrimskirkja. Hij is 74 meter hoog en heeft een bijzondere opvallende architectuur. Ga met de lift helemaal naar boven waar vandaan je een gaaf uitzicht hebt over de gekleurde huizen van de stad.
• ’s Avonds kun je heerlijk relaxen & genieten in het heerlijke warme geothermische water van de Blue Lagoon. Vanuit Reykjavik kun je makkelijk de Blue Lagoon op eigen gelegenheid bezoeken. Houd wel rekening met een reistijd van 45 minuten. Boek wel van te voren je ticket want ze werken in tijdsblokken en het is snel vol. Overweeg zeker even om in de plaats van de Blue Lagoon naar de baden in Myvatn te gaan. Deze zijn goedkoper en minder druk/ toeristisch. Dit hebben wij in ieder geval gedaan.
• Ben je een dagje langer in Reykjavik dan kun je in de omgeving de indrukwekkende lavatunnel Raufarhólshellir gaan ontdekken. Dit is een van de langste lavatunnels van IJsland. De tunnel ligt op 30 minuten van Reykjavik, is makkelijk met eigen vervoer te bereiken  (ter plekke ga je met een gids mee) & is het hele jaar geopend.
• Een andere mogelijkhed is om een vulkaan van binnenuit te gaan ontdekken? Dat kan bij de Thrihnukagigur vulkaan op 30 minuten van Reykjavik. Je daalt in een open lift in 6 minuten in de krater van de vulkaan af.

Dag 3; Geysir (1 nacht)

Mijn tips voor Geysir

• In Thingvellir National Park loopt een breuklijn van 2 tektonische platen. Het is de breuklijn tussen het Euraziatische continent en het Amerikaanse continent. Elk jaar bewegen ze enkele milimeters verder uit elkaar. Een deel van deze breuklijn is ondergelopen met ijskoud gletsjerwater. In Silfra kun je tussen deze 2 platen snorkelen. Het is echt een heel bijzondere ervaring, die zeker met avontuurlijke tieners heel tof is om te doen
• Onderweg van Thingvellir naar Geysir zit Family Dairy Farm Efstidalur. Je kunt er eten, slapen, maar ze hebben ook zelfgemaakt ijs. Een leuke stop voor de kids om een ijsje te eten met uitzicht op de koeien in de stal.
• Geysir is een geothermisch gebied vol bubbelende modderpoelen, stomende aarde en de Strokkur geiser die elke 5 tot 7 minuten, met veel kracht, water tot wel 20 meter hoogte de lucht in spuit.
• De Gullfoss waterval is een gigantische waterval van wel 20 meter breed. Hopelijk heb je geluk en komt het zonnetje door, want dan verschijnt in de waterval een enorme regenboog. Prachtig.
• Zin in wat actie? Dan ga je sneeuwscooteren op de Langjökull gletsjer voor het echte IJsland gevoel.

Dag 4; Vik (1 nacht)

Mijn tips voor de route van Geysir naar Vik

• Maak een stop bij het prachtige groenblauwe kratermeer van vulkaan Kerīo. Je kunt er helemaal rond de vulkaan lopen over de kraterrand. Toen wij er waren, waaide het enorm wat een extra dimensie gaf aan de wandeling.
• Je kunt tevens een korte stop maken bij de minder bezochte waterval Faxifoss. Wij konden geen bord ontdekken, dus even opletten waar je af moet slaan. Hij is zeker de moeite waard.
• Je komt langs het plaatsje Selfoss waar een paar supermarkten zijn, mocht je nog wat nodig hebben voor de komende dagen. De supermarkt “Konan” is goed betaalbaar en ernaast ligt een leuke koffietent (Kaffí Krus). We hebben genoten van onze, veel te dure, taartjes.
• Het Lava center in Hvölsvöllur is een leuke stop om je even te verdiepen in de vulkanen van IJsland. Eerlijk gezegd vond ik het echt interessant omdat je zo pas beseft hoeveel vulkanen er op IJsland zijn en dat zowat alle bergen die je ziet vulkanen zijn. Hierdoor werd het land voor mij nog indrukwekkender. Check wel of hij weer open is, want op het moment van schrijven is hij dicht i.v.m. covid.
• Onderweg naar Vik kom je langs 4 prachtige watervallen die eigenlijk allemaal even mooi & uniek zijn: de Seljalandsfoss,Gljúfarárfoss, Skógafoss en Kvernufoss waterval.
• Bij de Seljalandsfoss kun je achter de waterval doorlopen en met een beetje geluk schijnt de zon en zie je een prachtige regenboog in de waterval. Trek zeker even je regenjas aan, want je wordt gegarandeerd nat. De Gljúlfrabuífoss ligt op loopafstand van de Seljalandsfoss en ligt verscholen in een hoge kloof. Bij de Skógafoss klauter je via een trap langs de waterval omhoog en kun je de waterval ook vanaf de bovenkant bewonderen. Hierboven begint ook een hike (onderdeel van een 2-daagse hike), maar je kunt hem ook gewoon een stukje lopen. De Kvernufoss is minder bekend en dus ook minder bezocht. Hij ligt in een kleine kloof bij het plaatsje Skógar (loop achter het skógar museum naar het oosten, klim over een hek en wandel richting de kloof). Ook hier is het mogelijk om achter de waterval te lopen.
• Onderweg naar Vik vind je op het zwarte zandstrand een bijzondere bezienswaardigheid, namelijk een vliegtuigwrak van een verongelukt Amerikaans vliegtuig. Het is een wat mysterieuze, en misschien zelfs lugubere, aanblik op het ruige verlaten zwarte strand. Wil je er stoppen? Er staan geen borden, dus het is even zoeken. Op de weg van Skógar naar Vik kom je langs afslag 221 (Sólheimasandur). Deze rijd je voorbij. Na ongeveer 2 kilometer ligt aan de rechterkant een kleine parkeerplaats. Vanaf hier loop je naar het vliegtuigwrak.

Mijn tips voor Vik & omgeving

• Reynisfjara heeft een zwart zandstrand en staat bekend om zijn basalten rotsformaties. Op het strand vind je een enorme basaltengrot. Kijk hier wel uit op het strand, want er kunnen onverwacht enorme golven zijn die in het verleden mensen die te dicht bij de zee liepen, hebben meegesleurd.
• Vanaf het Dyrhólaey viewpoint heb je een prachtig uitzicht over de zwarte zandstranden van Reynisfjara. Je rijdt via een stijl en hobbelig weggetje omhoog. We waren blij dat we een 4WD hadden. Grote kans dat hier een enorme wind staat die je bijna de berg af doet waaien. Je voelt hier echt de kracht van de natuur. Met een beetje geluk spot je hier papagaaiduikers. Zelf hadden we hier geen geluk helaas. Ga vroeg in de ochtend of laat in de middag om je kans te vergroten. Ze zijn namelijk overdag op zee om te jagen.
• Vik is het zuidelijkste gelegen dorpje in IJsland. In de omgeving zijn een aantal toffe bezienswaardigheden. Het dorpje zelf is klein en er zijn maar een paar restaurantjes. Het is aan te raden om er even te reserveren zodat je er ook terecht kunt om te eten. Wij aten er bij Sudur Vik wat zeker een aanrader is. Vik is trouwens de plaats met de meeste regen in IJsland. Dus houd je regenjas bij de hand. Wij hebben het geweten, haha!

Dag 5 & 6; Skaftafell (2 nachten)

Deze slaapplek raad ik aan

HOTEL SKAFTAFELL

(Lees hier waarom)

Mijn tips voor de route van Vik naar Skaftafell

• Heb je nog iets gemist in Vik, dan kun je dat deze ochtend nog gaan doen, voordat je richting Skaftafell vertrek.
• Onderweg naar Skaftafell kom je langs de Fjaðrárgljúfur-kloof. Dit is een prachtige 100 meter diepe canyon waar je je vanaf diverse viewpoint kunt vergapen aan alle schoonheid. Check wel even of hij open is, omdat hij regelmatig gesloten is voor publiek ter bescherming van de kloof. Dit was helaas bij ons het geval
• Naarmate je richting Skaftafell komt, kom je onderweg bizarre landschappen tegen. Aan de rechterkant vind je uitgestrekte, zwarte vlaktes alsof je op een andere planeet staat en aan de linkerkant vind je overal mosvelden. Cross er niet zomaar voorbij maar stop echt eventjes (op een veilige plek) om dit van dichtbij te bewonderen.
• Bij Skaftafell vind je de grootste ijskap van Europa, namelijk de Vatnajökull gletsjer. Je ziet de uitlopers vanzelf opdoemen in de verte. Echt gaaf om er een stop te maken voor de eerste indrukken. Neem gewoon een willekeurige afslag en probeer zo dicht mogelijk bij de gletsjer te komen. Echt indrukwekkend.
• Skaftafell is een mooie uitvalsbasis om de omgeving te verkennen. Vanuit het visitorscentrum bij de ingang van het park start een wandeling naar de Svartifoss waterval. Dit is een prachtige waterval die omgeven is door kolommen van zwart basalt. De wandeling duurt zo’n 1-1,5 uur heen en terug.
• Een echte aanrader is om te gaan slapen in Hótel Skaftafell. Het hotel zelf is niet persé heel bijzonder (maar zeker wel prima en het heeft een super goed restaurant), maar het bijzondere is dat er achter het hotel een wandeling start die je naar een magische plek brengt. Hier vind je de uitlopers van de gletsjer en zie je zijn ijsbrokken die in het meer drijven. En er is verder bijna niemand. Zo prachtig, en alsof je alleen op de wereld bent. Zeker doen!
• Boek een avontuurlijke gletsjerwandeling op de Vatnajökull gletsjer. Met crampons en ijshouweel klauter je omhoog over het ijs en tussen de gletsjerspleten door. Pas op voor natte voeten. Dit mag je echt niet overslaan. Wat een toffe belevenis!

Dag 7; Höfn (1 nacht)

Mijn tips voor de route van Skaftafell naar Hofn

• Bewonder de ijsschotsen in het gletsjermeer Fjallsárlón. Dit meer kom je als eerste tegen en is kleiner dan het Jökulsarlón gletsjermeer. Het is zeker de moeite waard om bij beide meren te stoppen. Na een kleine wandeling kom je bij het meer, waar je heel goed de uitlopers van de gletsjer ziet. Het ijs dat hier afbreekt valt in het meer en in het hele meer drijven dus de ijsschotsen in de kleuren wit, ijsblauw en grijs (van het vulkanische stof). Prachtig!
• Een volgende stop is het gletsjermeer Jökulsarlón, vlak langs de ringroad. Dit is het grootste gletsjermeer van IJsland. Ook dit meer is erg indrukwekkend met zijn ijsschotsen. Houd je ogen hier open, want er zwemmen zeehonden in dit meer. Zie jij als eerste de kopjes boven water komen? Of liggen ze toevallig te zonnen op de ijsschotsen?
• Ga mee met een boottocht per zodiak of amfibievoertuig of ga kajakken tussen de ijsschotsen en bewonder de ijsschotsen, gletsjer en, hopelijk, zeehonden van dichtbij. Natuurlijk kun je de ijsschotsen ook zien vanaf de kant, maar het is toch een magisch gezicht om er tussendoor te varen. Wij hebben het niet gedaan tijdens onze reis (want keuzes, keuzes), maar het is zeker een aanrader. Waar maak je dit nou mee?
• De ijsschotsen drijven via de rivier naar zee en spoelen aan op het zwarte zand van Diamond Beach. Hier moet je zeker even stoppen (er ligt een parkeerplaats langs de ringroad). De aangespoelde ijsschotsen schitteren als diamanten op het zwarte zand. Echt een magisch gezicht.
• Het eindpunt deze dag is Höfn, een klein vissersplaatsje dat bekend staat om zijn kreeft. Ben je een kreeftliefhebber? Dan zit je hier zeker goed. Pakkhus restaurant is een aanrader in Höfn.

Dag 8 & 9; Borgarf Jordur Eystri (2 nachten)

Mijn tips voor de route van Höfn naar Borgarfjordur Eystri

• De 1e stop die ik vandaag zou maken is bij Stokksnes op het schiereiland ten oosten van Höfn. Deze plek staat bekend om zijn gebergte Vestrahorn. Hier rijzen steile, ruige pieken de lucht in. Het is een dramatisch gezicht met het zwarte zandstrand ervoor. Hopelijk is hij niet gehuld in wolken
• Het strand van Stokksnes is privéterrein, dus je moet er entree betalen. Doe het zeker, want je kunt hier ook zeehonden spotten. Rijd met de auto zo ver je kunt en loop (als je met je rug naar de entree staat, het laatste stuk naar rechts naar de rotsen en zee. Neem je verrekijker mee en ga op zoek naar zeehonden. Wij spotten er diverse in de zee, maar ook op de rotsen.
• Mocht je het leuk vinden….. op dit terrein staat ook een vikingdorp dat als filmset werd gebouwd voor een IJslandse film die uiteindelijk (2010) niet is gefilmd. Omdat hij op het terrein van een boer staat, moet je hier ook entree betalen.
• De oostlust van IJsland staat bekend om zijn vele prachtige fjorden. Verder zijn er weinig bezienswaardigheden tot aan Borgarfjordur Estri. Je kunt kiezen voor de langere weg langs de fjorden of om een gedeelte van de route langs de fjorden te rijden. Wij kozen voor het laatste zodat we wel in 1 dag naar de volgende plek konden rijden. En heel eerlijk, op een gegeven moment hebben de kinderen de fjorden ook wel gezien.
• Zorg ervoor dat je drinken, broodjes, snacks en iets lekkers bij je hebt, want er zijn weinig dorpjes of winkels onderweg. Langs de route heb je vele mooie uitzichtpunten met picknicktafels. Kies dus een mooie plek uit om lekker te picknicken onderweg en van het uitzicht te genieten.
• De prachtige route is vandaag de bezienswaardigheid. Maaaaar….. houd onderweg goed je ogen open, want hier leven rendieren. Je ziet ze onderweg in kuddes staan te grazen. Leg een verrekijker binnen handbereik en probeer de rendieren onderweg te spotten. Wel opletten dus, want anders rijd je er zo voorbij. Spot je ze? Probeer dan ergens veilig te stoppen en niet zomaar midden op de weg (ja het gebeurt echt :)).
• Bij Egillstadir sla je af om naar het einde van de wereld te rijden. Je volgt route 94 helemaal tot het dorpje Borgarfjordur Eystri met zijn 100 inwoners. De route zelf is ruig & prachtig en je hebt het gevoel alleen op de wereld te zijn. Wat een belevenis. Check van te voren wel even wat de condities van de weg zijn en of de weg open is (www.road.is). Ga je in de winter? Dan is dit plaatsje niet bereikbaar.

Mijn tips voor Borgarfjordur Eystri

• Houd je van wandelen dan zit je hier goed. Er zijn hier prachtige hikes te doen.
• Ben je in het juiste seizoen (midden april tot midden augustus), dan vind je hier de papegaaiduikers (puffins). Duizenden papegaaiduikers bouwen hier hun nesten om hun jong groot te brengen. Overdag zijn ze vaak op zee om te jagen. In de ochtend en aan het einde van de middag komen ze aan land en kun je ze vanaf het uitkijkplatform of de trappen op een paar meter afstand bewonderen. Om ze te zien, rijd je door het dorpje naar de haven van Hafnarhólmi (ongeveer 5 km). Hier vind je het uitkijkplatform.
• Is er verder veel te beleven in dit dorpje? Nee, niet echt, maar dat is dus juist de charme. Na een lange reisdag is het heerlijk om een extra dag in te plannen om hier even tot rust te komen in Blabjorg Guesthouse. Slenter lekker door het dorpje en vraag je verwonderd af wie hier wonen en wat deze mensen de hele dag doen. Rijd nog een keertje naar de haven voor de schattige puffins, neem de tijd om te relaxen en een boek te lezen, geniet in het restaurant van een heerlijke lunch en diner, en laat je aan het einde van de dag in het warme water van de hottub zakken. Geniet van het uitzicht, want zelden is dit zo mooi vanuit een hottub. You will love it.

Dag 10 t/m 12; Myvatn en omgeving (3 nachten)

Mijn tips voor de route naar Myvatn

• Onderweg naar Myvatn kun je afslaan naar de Detifoss waterval. Deze waterval is een van de krachtigste watervallen van IJsland met een breedte van 100 meter en diepte van 44 meter. Wat een watergeweld. Er gaan 2 wegen naartoe, maar vanaf ringroad 1 kun je weg 862 nemen die tegenwoordig verhard is en voor alle auto’s goed begaanbaar is. De 864 is een gravelroad en in de winter gesloten.
• De Detifoss waterval is onderdeel van de Diamond Circle die 5 top bezienswaardigheden bevat, namelijk de Godafoss waterval, het meer van Myvatn, de Dettifoss waterval, de Ásburgi canyon en Húsavik, de whale watching hoofdstad van IJsland. Je kunt er dus ook voor kiezen om dit rondje te rijden en dan de Detifoss waterval aan te doen. Belangrijk om te weten is dat de weg naar Ásburgi vaak afgesloten is en je dit rondje dan niet kunt doen. Vergis je ook niet in de afstand, want het hele rondje is 250 km!
• Voordat je Myvatn bereikt, kun je afslaan naar de 818 meter hoge Krafla vulkaan en zijn gelijknamige actieve vulkanische gebied. Het ondergrondse vulkaansysteem heeft hier een doorsnede van 25 kilometer. Kun je voorstellen wat er hier allemaal onder de grond gaande is? Deze omgeving is echt indrukwekkend, bijna buitenaards. Hier vind je de lavavelden van  Leirhnjúkur waardoor een wandelpad is uitgezet. Je loopt door de stomende lavavelden en langs een ijsblauw meer. Dit mag je echt niet missen! Even verderop vind je de vita-explosiekrater die gevuld is met blauw water. Je kunt hier over de kraterwand wandelen. Terug naar de ringroad vind je het Hverir thermische gebied met zijn bubbelende  modderpoelen, zwaveldampen en stomende aarde.

Mijn tips voor Myvatn en omgeving

• Natuurlijk mag je een Hüsavik, dé whale watching hoofdstad van IJsland, niet overslaan. Het dorp zelf is niet heel bijzonder, maar je kunt vanaf hier walvissen gaan spotten. Er zijn hier maar liefst 23 soort walvissen gespot. Ga mee op een walvistour om deze prachtige dieren van dichtbij te zien. Walvissen zijn hier het hele jaar door te zien, maar de kans om ze te spotten is in de maanden eind april/ begin mei tot oktober. In de winter zwemmen ze namelijk richting Zuid-Afrika om te paren. Ook vanuit Akureyi kun je walvistours doen.
• Soms heb je geluk en kun je vanaf de kant walvissen spotten. Parkeer op een plek hoog boven de baai en speur het wateroppervlak af (met een verrekijker) naar water dat omhoog gespoten wordt. Altijd spannend of je iets gaat zien
• Bij het Myvatn meer ligt de Hverfell vulkaan. Deze ringvormige vulkaan is vrijwel helemaal grijs door as en gruis. Je kunt de vulkaan van 312 meter hoog, beklimmen via 2, niet al te moeilijke, wandelpaden. Je moet overigens op de wandelpaden blijven om de vulkaan niet te beschadigen. De krater is 1 kilometer in doorsnede en 140 meter diep. Het uitzicht hierboven is adembenemend.
• Ook liggen hier de lavavelden van Dimmuborgir in de buurt. Een deel van de serie “Game of Thrones” is hier opgenomen. Ben je een liefhebber? Dan mag je dit zeker niet missen. Overigens als je geen liefhebber bent is dit ook een prachtige plek om doorheen te wandelen. De meest grillige lavaformaties zorgen namelijk ook hier voor een bijna buitenaards landschap. De wandelingen zijn makkelijk te doen, ook voor kinderen, en je kunt zelf kiezen hoever je wilt wandelen.
• Ben je in de buurt, ga dan eten in de koeienstal van Vogafjós. De koeien staren je vanuit de stal aan als je naar binnenkomt. Een leuke plek om even bij te komen van alle indrukken. Je kunt er trouwens ook overnachten.
• En last but not least, ga relaxen in de Nature Baths van Myvatn. Vergelijkbaar met de Blue Lagoon is dit water minder blauw en is het iets kleiner. Maar het is er ook rustiger en het uitzicht is fenomenaal. Plan je bezoek aan het einde van de dag zodat je lekker kunt relaxen en bij kunt komen van alle indrukken van die dag. Reserveer wel kaartjes van te voren zodat je zeker terecht kunt! Je draagt gewoon badkleding, maar voor je bezoek aan het bad dien je wel naakt te douchen. Dit is echt een must een IJsland. Voor de kids…..er zijn ook douches waar je je even privé kunt afspoelen.

Dag 13; Varmahlid via Trollaskagi Schiereiland (1 nacht)

Dag 14; Reykjavik (1 nacht)

Dag 15; Terug naar huis

Helaas zit jullie mooie reis er weer op. Voordat jullie naar huis vliegen, retourneren jullie je huurauto op de afgesproken plek. Hopelijk genieten jullie nog lang na van deze mooie, indrukwekkende reis.

Hopelijk heb je heel veel inspiratie opgedaan voor jullie ultieme rondreis door IJsland in 15 dagen (14 nachten). Mocht je vragen hebben, ergens over twijfelen of gewoon even willen overleggen over jullie te plannen reis? Stel me hieronder gerust je vraag.